Czy wkrótce umowy pożyczek i kredytów konsumenckich będą gremialnie podważane przez kredytobiorców? Czy sądy pozwolą konsumentom korzystać szerzej z takiej instytucji jak sankcja kredytu darmowego w przypadku uznania umów za niezgodne z ustawą? Kilka miesięcy temu media oraz specjalistyczne kancelarie prawne zaczęły informować społeczeństwo o przypadkach, w których banki nie przestrzegały wymogów ustawy o kredycie konsumenckim podczas zawierania umów z klientami. Jednak afera związana z kredytami konsumenckimi nie dorównuje jeszcze tej frankowej, liczba pozwów dotyczących sankcji kredytu darmowego jest obecnie znacznie niższa niż tych związanych z kredytami frankowymi. Jednakże istnieje pytanie, czy banki rozpoznają już ten problem i tworzą odpowiednie rezerwy na wypadek jego eskalacji.
Kwartalne raporty a sankcja kredytu darmowego — jak prezentują się statystyki z I kwartału 2024
Poniżej przedstawiamy informacje dotyczące sankcji kredytu darmowego, które wynikają z raportów ośmiu giełdowych banków za I kwartał 2024 roku. Okazuje się, że jedynie dwa banki uwzględniły w swoich raportach szczegóły dotyczące sytuacji klientów, którzy odkryli niezgodności w umowach pożyczek lub kredytów gotówkowych z ustawą o kredycie konsumenckim i na tej podstawie, zgodnie z art. 45 tej ustawy, zażądali sankcji kredytu darmowego.
Interesujące jest to, że mimo niekorzystnego wyroku TSUE z 23 listopada 2023 roku w sprawie C-321/22, w której pozwanym był Provident, niektóre banki nadal nie uwzględniają problemu sankcji kredytu darmowego w swoich raportach. Wyrok ten miał na celu zapewnienie większej ochrony konsumentom i nakładał obowiązek na kredytodawców informowania o prawach wynikających z umowy kredytowej zgodnej z ustawą o kredycie konsumenckim.
Raporty kwartalne banków ujawniają różne podejścia do tych kwestii. Banki, które zignorowały temat sankcji kredytu darmowego, szczegółowo omawiają problemy związane z reklamacjami na transakcje nieautoryzowane, co wskazuje na ich priorytety w komunikacji z akcjonariuszami i klientami.
Sankcja kredytu darmowego w raporcie PKO Banku Polskiego za I kwartał 2024 roku
PKO Bank Polski, jako jeden z liderów rynku, jest jednym z nielicznych banków, które raportują spory sądowe dotyczące sankcji kredytu darmowego. W swoim raporcie za I kwartał 2024 roku bank przyznaje, że potencjalne decyzje sądów lub TSUE, mogą wpłynąć na przyszłe wyniki banku poprzez unieważnienie naliczania odsetek od kredytowanych kosztów. Bank informuje o 1 520 sprawach sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego o wartości 29,2 mln zł, toczących się na koniec I kwartału 2024 roku. W porównaniu z końcem 2023 roku liczba tych spraw wzrosła o 361, przy wartości 20,7 mln zł. Sprawy te wytaczane są zarówno przez klientów, jak i podmioty nabywające wierzytelności. PKO BP lakonicznie stwierdza, że większość dotychczasowych orzeczeń jest dla nich korzystna, choć nie precyzuje dokładnego odsetka wygranych.
Sankcja kredytu darmowego w raporcie mBanku za I kwartał 2024 roku
mBank, mimo skrupulatnego raportowania spraw frankowych, nie uwzględnia szczegółów dotyczących sankcji kredytu darmowego ani postępowań związanych z błędami w umowach pożyczek i kredytów gotówkowych.
Sankcja kredytu darmowego w raporcie Millennium Banku za I kwartał 2024 roku
Millennium Bank, obok PKO BP, również publikuje raporty odnoszące się do sankcji kredytu darmowego. Bank informuje, że na koniec I kwartału 2024 roku toczyło się przeciwko niemu 532 sprawy dotyczące naruszeń obowiązków informacyjnych z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim. Sprawy te są inicjowane zarówno przez klientów, jak i przez podmioty nabywające roszczenia. Do tej pory zakończono 33 sprawy, z czego bank wygrał 32, a przegrał jedną. Millennium Bank ocenia swoje szanse w pozostałych sprawach jako pozytywne i nie tworzy rezerw na te ryzyka.
Sankcja kredytu darmowego w raportach innych banków
W raportach za I kwartał 2024 roku, takie banki jak Santander Bank Polska, BNP Paribas, Pekao S.A., ING Bank Śląski, oraz Alior Bank nie wspominają o sankcji kredytu darmowego ani o postępowaniach sądowych związanych z tą kwestią. W raportach tych banków nie ma informacji o skali sporów dotyczących sankcji kredytu darmowego, co może świadczyć o mniejszym zainteresowaniu lub niewielkiej liczbie takich spraw.
Aż 6 z 8 banków nie podaje informacji o sprawach związanych z SKD — z czego to wynika?
W analizie raportów kwartalnych ośmiu banków giełdowych za I kwartał 2024 roku zwrócono uwagę, że tylko dwa z nich uwzględniły informacje o postępowaniach sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego (SKD). Pozostaje pytanie, dlaczego większość banków pomija ten temat. Poniżej przedstawiamy kilka możliwych przyczyn tego zjawiska:
- Unikanie negatywnej uwagi medialnej — temat sankcji kredytu darmowego jest obecnie bardzo nośny w mediach. Banki mogą unikać dostarczania danych, które mogłyby prowadzić do powstawania kolejnych artykułów i zwiększenia medialnego zainteresowania tym zagadnieniem. Mogą liczyć na to, że czas pozwoli im uniknąć dalszej eskalacji problemu.
- Obawa przed zachęcaniem do roszczeń — sektor bankowy nadal boryka się z konsekwencjami umów frankowych. Banki mogą obawiać się, że ujawnienie informacji o postępowaniach dotyczących SKD zachęciłoby konsumentów do składania kolejnych roszczeń, co mogłoby zwiększyć koszty związane z procesami sądowymi.
- Niewielka skala zjawiska — możliwe, że liczba postępowań sądowych dotyczących SKD jest na tyle mała, że banki uznają je za nieistotne z punktu widzenia swojej działalności. Alternatywnie, może być tak, że chociaż sprawy się gromadzą, sądy jeszcze nie wydały w nich żadnych wyroków, co sprawia, że temat nie jest jeszcze priorytetowy w raportach.
