Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w marcu 2024 roku wydał istotny wyrok dotyczący konsekwencji błędnie obliczonego RRSO przez banki w umowach kredytowych. Decyzja TSUE potwierdza, że niedoszacowanie RRSO wiąże się z sankcją kredytu darmowego. Warto teraz obserwować, jak polskie sądy zinterpretują i wykorzystają argumenty zawarte w tym wyroku.
Pozwy przeciwko bankom składane lawinowo — SKD zwiększa ich liczbę
Kwestia sankcji darmowego kredytu konsumenckiego jest ostatnio przedmiotem gorących dyskusji. Chodzi o instytucję, która karze kredytodawcę, gdy ten popełni choćby jedno z naruszeń wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim. Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z lutego 2022 roku (sygn. akt I C 2961/21) jednoznacznie to potwierdza. Po złożeniu skutecznego oświadczenia i jego uznaniu przez kredytodawcę kredytobiorca spłaca jedynie otrzymaną kwotę – bez dodatkowych kosztów.
Obietnice kancelarii prawnych dotyczące darmowego kredytu wywołały spore poruszenie wśród kredytobiorców, którzy pragną jak najszybciej pozbyć się swojego zadłużenia. Koncepcja bezpłatnego kredytu jest kusząca, lecz nie każda umowa spełnia kryteria konieczne do przekształcenia jej w bezkosztowy kredyt. Nawet po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z prawa, zgodnie z ustawą, banki często nie akceptują tych wniosków, zmuszając konsumentów do drogi sądowej.
Sytuacja ta skutkuje lawiną procesów sądowych, chociaż banki nie zawsze publicznie zgłaszają tę trudność. Jako jedyna instytucja PKO BP ujawniła, że na koniec 2023 roku miała 1159 takich spraw w toku. Analizując udział PKO BP w rynku i stopień wadliwości jego umów, można przypuszczać, że ogólna liczba spraw dotyczących kredytów konsumenckich na koniec 2023 roku mogła przekroczyć 10 000. W 2024 roku spodziewane jest dalsze zwiększenie liczby takich spraw.
Mimo milczenia banków warto zauważyć, że większość z nich zrezygnowała z pobierania prowizji, co może świadczyć o rosnącej świadomości problemu i staraniach o stworzenie umów pozbawionych wad.
Sankcja kredytu darmowego — co jest kwestionowane przez kredytobiorców?
Zarzutem części kredytobiorców dotyczących umów kredytów konsumenckich jest praktyka doliczania kosztów, takich jak prowizja czy ubezpieczenie, do kwoty kredytu, a następnie naliczanie od nich odsetek. To rozwiązanie, które stosuje większość kredytodawców, może prowadzić do wystąpienia wady umownej, gdy odsetki naliczane są od kwoty wyższej niż ta, którą konsument otrzymuje. Chociaż ten problem nie był dotąd dokładnie analizowany przez Trybunał Sprawiedliwości UE, orzeczenie -377/14, Ernst Georg Radlinger i Helena Radlingerová przeciwko Finway A.S., jasno wskazało, że odsetki nie mogą być naliczane od innej kwoty niż ta, którą konsument otrzymuje.
Praktyka kredytowania prowizji istotnie wpływa na poziom kosztów oraz Rzeczywistą Roczną Stopę Procentową (RRSO). Należy pamiętać, że błędnie określone RRSO może skutkować sankcją w postaci kredytu darmowego, zgodnie z przepisami prawa.
TSUE orzekło — SKD należy się przy zaniżonym RRSO
Pierwsze ważne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie zaniżania RRSO w umowie kredytowej zostało ogłoszone w związku z przypadkiem z Bułgarii. Wyrok TSUE z dnia 1 marca 2024 r., w sprawie C714/22 S.R.G. przeciwko Profi Credit Bulgaria, ma istotne znaczenie także dla kredytobiorców w Polsce, ponieważ może wpłynąć na postępowania dotyczące, takiej instytucji jak sankcja kredytu darmowego.
Wyrok Trybunału potwierdza, że zaniżenie RRSO w umowie kredytowej prowadzi do tego, że może zostać zastosowana sankcja kredytu darmowego. To istotne orzeczenie budzi ciekawość, jak polskie sądy zinterpretują te zapisy. Warto zauważyć, że sentencja nie odnosi się do możliwych konsekwencji zawyżenia poziomu RRSO, co stanowi istotne zagadnienie. W Polsce banki powszechnie doliczają prowizje do kwoty kredytu, co zazwyczaj skutkuje zawyżeniem RRSO. Jednakże, gdy bank wlicza dodatkowe opłaty do całkowitej kwoty kredytu, RRSO może być zaniżone. Dodatkowo wiele banków używa funkcji XIRR do obliczania RRSO, co również może prowadzić do niedokładnych wyników. Funkcja XIRR niedokładnie odzwierciedla poziom RRSO, jak zdefiniowano w ustawie o kredycie konsumenckim, co stanowi odrębny temat do dyskusji.
Należy podkreślić, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej również wyraził swoje stanowisko w sprawie braku informacji o RRSO w umowie kredytowej. Zgodnie z wyrokiem C-76/10, nieuwzględnienie RRSO w umowie także może prowadzić do zastosowania sankcji w postaci kredytu darmowego.
