W przypadku problemów z kredytami złotówkowymi kredytobiorcy mają dwie główne opcje: mogą skorzystać z Sankcji Kredytu Darmowego (SKD) lub walczyć o unieważnienie umowy. Choć nadal media głównie skupiają się na tematyce kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich, które w większości przypadków są unieważniane przez sądy. Nieco mniej uwagi poświęca się jednak kwestiom związanym z umowami kredytów złotówkowych, które również mogą być obarczone podobnymi wadami.
SKD — jak działa?
Sankcja Kredytu Darmowego, znana jako SKD, to instrument przewidziany w ustawie o kredycie konsumenckim, mający zastosowanie do umów dotyczących gotówkowych kredytów konsumenckich o wartości do 255 550,00 zł lub równowartości tej kwoty w walucie obcej. SKD może być stosowana w przypadku różnych rodzajów kredytów, takich jak kredyty gotówkowe, ratalne, odnawialne, czy też pożyczki pozabankowe.
Mimo istnienia przepisów regulujących zawieranie umów kredytowych, banki często naruszały przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Art. 45 tej ustawy przewiduje konkretne sankcje dla banków za takie naruszenia, w tym właśnie Sankcję Kredytu Darmowego. Zgodnie z tym przepisem, klient ma prawo zwrócić kredyt bez ponoszenia dodatkowych kosztów, włączając w to odsetki i inne opłaty kredytowe, poprzez złożenie pisemnego oświadczenia do kredytodawcy.
SKD — stanie się powszechnie wykorzystywaną instytucją
Mimo że Sankcja Kredytu Darmowego (SKD) nie cieszyła się wcześniej dużą popularnością wśród kredytobiorców, to obecna skala naruszeń prawa przez banki sugeruje, że może stać się powszechną praktyką.
Naruszenia ustawy często polegają na sytuacji, gdy kredytobiorca otrzymuje umowę na wyższą kwotę, niż oczekiwał, ze względu na dodane przez bank prowizje i ubezpieczenia. Banki często naliczają odsetki od całej kwoty umowy, a nie od kwoty faktycznie wypłaconej.
Te praktyki dotyczą wielu banków, w tym Alior Banku, PKO, Santander, mBanku i wielu innych. Każda umowa wymaga indywidualnej oceny.
W listopadzie 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-321/22, dotyczącej pożyczki Provident. Trybunał uznał, że firma Provident naruszyła prawo, wskazując, że rażąco zawyżone koszty kredytu mogą stanowić nieuczciwy warunek umowny. Ten wyrok otwiera drogę do korzystania z Sankcji Kredytu Darmowego (SKD) dla kolejnych kredytobiorców.
Kolejny wyrok TSUE miał zapaść w sprawie C-678/22, dotyczącej Profi Credit. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy umowa kredytu konsumenckiego może przewidywać oprocentowanie nie tylko od faktycznie wypłaconej kwoty kredytu, ale także od prowizji i ubezpieczeń doliczonych do kredytu. Jednak firma Profi Credit wycofała się ze sprawy i cofnęła powództwo. Prawnicy interpretują te działania jako obawę przed niekorzystnym wyrokiem TSUE.
Sąd Najwyższy również wypowiedział się na temat SKD w swoim wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r., stwierdzając, że całkowita kwota kredytu obejmuje tylko tę kwotę, która faktycznie została oddana konsumentowi do dyspozycji, co oznacza, że nie ma podstaw do naliczania odsetek od kosztów kredytu.
