Co miesiąc do polskich sądów trafiają setki pozwów dotyczących sankcji kredytu darmowego (SKD). Na koniec czerwca 2025 roku liczba toczących się postępowań przekroczyła 18 tys. Kredytobiorcy chcą unieważnić lub zmienić niekorzystne zobowiązania, ale rozstrzygnięcia nie zapadają szybko. Powód jest prosty – Sąd Najwyższy wciąż czeka na stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE.
TSUE w Luksemburgu obecnie rozpatruje trzy sprawy, w których kredytobiorcy domagają się zastosowania SKD. Czwarta kwestia trafiła do Trybunału dwa miesiące temu. Brak uchwały SN oznacza, że procesy krajowe mogą się opóźniać. Sędziowie muszą decydować, czy zawieszać postępowania do czasu wydania wyroków unijnych.
Uchwała SN i oczekiwanie na TSUE
Sąd Najwyższy nie zamierza szybko wydawać uchwały w sprawie SKD, podobnie jak w sprawach kredytów frankowych. Uchwała III CZP 15/25 zostanie opracowana dopiero po tym, jak TSUE odniesie się do spornych kwestii. Pierwsze wyroki unijne mogą pojawić się w ciągu najbliższych miesięcy.
Obecnie przed Trybunałem toczą się sprawy: C-566/24, C-744/24 i C-831/24. Pierwszy wniosek prejudycjalny wpłynął w sierpniu 2024 r., kolejne w październiku i grudniu. Krajowi sędziowie wysyłają następne pytania do Luksemburga, choć nie wszystkie sprawy trafiają do TSUE. Banki często wolą zawierać ugody, by uniknąć unijnych decyzji, co czasem eliminuje potencjalnie korzystne orzeczenia dla konsumentów.
Nowe pytania do TSUE
Pod koniec lipca 2025 r. zarejestrowano wniosek C-473/25. Sąd pyta m.in.:
- Czy polska sankcja kredytu darmowego jest proporcjonalna i skuteczna, gdy w umowie brakuje obowiązkowego elementu lub zapisano go nieprawidłowo.
- Jak oceniać praktyki, w których bank nalicza odsetki od prowizji lub ubezpieczeń doliczonych do kredytu, mimo że te środki nie trafiły do klienta.
- Czy definicję „całkowitej kwoty kredytu” można zastąpić innym określeniem, co wpływa na wyliczenie odsetek i skutki prawne w sprawach o SKD.
Część tych pytań pokrywa się z zagadnieniami uchwały III CZP 15/25, np. czy koszty kredytu przeznaczone na prowizję mogą podlegać sankcji SKD. Pozostałe kwestie dotyczyły obowiązku sądów do samodzielnej kontroli przesłanek SKD, terminów roszczeń konsumenta, skutków stwierdzenia niedozwolonych postanowień w umowie oraz nieprawidłowego wyliczenia RRSO.
Czekanie na uchwałę – konsekwencje dla kredytobiorców
Odłożenie uchwały przez SN daje bankom czas na ograniczenie ryzyka prawnego. Kredytobiorcy muszą pamiętać, że postępowania o SKD mogą zostać zawieszone do momentu wydania wyroków TSUE. Decyzja o zawieszeniu leży w gestii sędziego – sprawa może być rozstrzygnięta wcześniej lub poczekać na stanowisko europejskie.
Refinansowanie kredytu – zagrożenie utraty roszczeń
Banki zachęcają klientów do refinansowania lub konsolidacji kredytów, często obiecując niższe oprocentowanie i korzystniejsze raty. W rzeczywistości celem jest zamknięcie pierwotnej umowy i ograniczenie roszczeń konsumenta wynikających z abuzywnych zapisów.
Kredytobiorca ma 12 miesięcy od całkowitej spłaty umowy, by złożyć oświadczenie o SKD. Po refinansowaniu lub konsolidacji prawa do sankcji wygasają. Decyzja powinna być przemyślana – czasem korzystniejsza jest walka w sądzie o zwrot nadpłaconych odsetek i opłat dodatkowych niż kosmetyczna poprawa warunków nowego kredytu.
Cesja wierzytelności – ryzyko i ograniczenia
Oferty skupu wierzytelności często dotyczą osób, które spłaciły kredyt. Propozycja zapłaty wynosi zwykle 10–20% wartości roszczenia. Jednak w praktyce konsument nadal może zostać wezwany do sądu. Cesja umowy nie zawsze chroni przed roszczeniami banku i nie usuwa długu. Nowy wierzyciel musi mieć zgodę banku, co w praktyce bywa trudne, zwłaszcza jeśli nabywcą jest mała spółka odszkodowawcza.
Statystyki pozwów SKD w bankach
Zainteresowanie postępowaniami o sankcję kredytu darmowego rośnie. Najwięksi gracze giełdowi w Polsce raportują liczbę spraw i wyniki wyroków.
- PKO BP: 5 685 spraw (143 mln zł), brak rezerw, dotychczasowe orzecznictwo korzystne dla banku.
- mBank: 913 spraw (23,8 mln zł), 84 zakończone, 61 korzystnych dla banku.
- Millennium Bank: 1 851 spraw, 214 zakończonych, 183 wygrane banku.
- Pekao S.A.: 1 006 spraw (29,2 mln zł), 78 zakończonych, 67 korzystnych dla banku.
- Santander Bank Polska: 2 551 spraw (64,4 mln zł), większość korzystna dla banku.
- Alior Bank: 3 448 spraw (151,3 mln zł), rezerwy 71,2 mln zł.
- ING Bank Śląski: 97 spraw, większość wyroków korzystna dla banku.
- BOŚ Bank: 57 spraw (1,567 mln zł), brak rezerw.
Porównanie pokazuje duże różnice w liczbie spraw. PKO BP prowadzi najwięcej postępowań, ale zaskakująco dużo spraw ma Alior Bank. Niewiele spraw ma mBank, a ING Bank Śląski pozostaje w tyle.
SKD w praktyce – roszczenia i decyzje banków
Decyzje TSUE i uchwała SN zadecydują o kierunku rozstrzygnięć. Kredytobiorcy muszą chronić swoje prawa, analizując umowy i możliwości odzyskania nadpłat. W praktyce dużym wsparciem jest platforma OdzyskajSKD.pl, która udostępnia wiedzę o sankcji kredytu darmowego, a także umożliwia porównanie kancelarii specjalizujących się w SKD oraz korzystanie z kalkulatora roszczeń. Takie podejście jest bezpieczniejsze niż samodzielne refinansowanie czy sprzedaż wierzytelności – pozwala realnie odzyskać nadpłacone środki, jednocześnie ograniczając ryzyko prawne.
